Jednym z najpopularniejszych sposobów zabezpieczenia wierzytelności w obrocie prawnym jest poręczenie. W dobie wzrastającej popularności upadłości konsumenckiej oddłużenie w jej skutek rodzi ważkie konsekwencje dla relacji pomiędzy dłużnikiem głównym a poręczycielem i to w przypadku gdy upadłość ogłasza zarówno jeden, jak i drugi podmiot. W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć omawiany problem.
Upadłość dłużnika głównego
W przypadku gdy upadłość konsumencką ogłasza dłużnik główny, może on – po przejściu całej procedury upadłościowej – uzyskać oddłużenie na mocy postanowienia sądu. Wskutek tego orzeczenia zobowiązanie dotąd spoczywające na upadłym wygaśnie i nie będzie mogło być dochodzone od dłużnika głównego. Podkreślić należy, iż wygaśnięcie długu odnosi wówczas skutek tylko względem dłużnika głównego, a za przedmiotowy dług poręczyciel będzie odpowiadać w pełnym zakresie. Wierzyciele upadłego będą mogli więc dochodzić od poręczyciela niespłaconej należności na drodze postępowania sądowego i egzekucyjnego. Taka konsekwencja wynika wprost z brzmienia art. 49115 ust. 5 zd. 1 Prawa upadłościowego (dalej: PrUp), zgodnie z którym „Ustalenie planu spłaty wierzycieli nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego oraz współdłużnika upadłego ani praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu rejestrowego, zastawu skarbowego oraz hipoteki morskiej, jeśli były one ustanowione na mieniu osoby trzeciej”.
Co więcej, w przypadku, gdy poręczyciel spłaci za dłużnika jego zobowiązanie, nie będzie mógł domagać się od niego zwrotu choćby części zapłaconej kwoty w drodze regresu, bowiem ochronę upadłemu zapewnia w tym względzie art. 49115 ust. 5 zd. 2 PrUp. Zgodnie z tą regulacją „Ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie zobowiązań upadłego jest skuteczne również w stosunkach pomiędzy upadłym, a poręczycielem, gwarantem i współdłużnikiem upadłego”.
Z powyższych regulacji ustawowych wynika zatem, że sytuacja prawna poręczyciela w przypadku ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez dłużnika głównego jest bardzo niekorzystna i może prowadzić do upadłości … samego poręczyciela.
Upadłość poręczyciela
Poręczyciel może ogłosić upadłość niezależnie od tego czy jego niewypłacalność powstała na skutek problemów z obsługą długów własnych czy też tych, które powstały w wyniku poręczenia. W tym zakresie obowiązują ogólne wymogi, które spełnić musi każdy z zadłużonych ubiegających się o ogłoszenie upadłości (zasadniczą przesłanką pozostaje niewypłacalność).
W tym kontekście warto poruszyć wątek rażącego niedbalstwa w powstaniu niewypłacalności, które niegdyś było przeszkodą do ogłoszenia upadłości, a dziś jest przesłanką dłuższego planu spłaty wierzycieli. Często słyszę od swych klientów-poręczycieli, że nie mogli dopuścić się rażącego niedbalstwa, bowiem to nie oni dług zaciągali, a za ich niewypłacalność odpowiada postawa dłużnika głównego. Nic bardziej mylnego, wszakże osoba, która poręcza za dług osoby trzeciej, zaciąga zobowiązanie. Zgodnie bowiem z art. 876 § 1 Kodeksu cywilnego „Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał”. Na kanwie upadłości konsumenckiej i sądowego badania czy dłużnik dopuścił się rażącego niedbalstwa istotne okaże się czy poręczyciel postępował rozważnie dokonując owego poręczenia, tj. czy dochował aktów staranności w wyborze osoby zaciągającej zobowiązanie, które ma być poręczone, czy znał jej sytuację majątkową i czy sytuacja ta była na tyle korzystna, że człowiek racjonalny nie odczuwałby obaw w przyjęciu na siebie odpowiedzialności za poręczenie. Jeśli więc sąd upadłościowy dojdzie do wniosku, że żyrant niedbale podszedł do kwestii poręczenia i udzielił tego zabezpieczenia wiedząc o problemach finansowych dłużnika, to przypisze rażące niedbalstwo wnioskodawcy i ustali plan spłaty na okres co najmniej 36 miesięcy. Na marginesie zaznaczę tylko, że tak samo będzie w wypadku, gdy poręczyciel wprawdzie zachował należytą staranność przy zawieraniu umowy poręczenia, ale w innych okolicznościach, np. przy zaciąganiu zobowiązań z innych tytułów, tej staranności nie dochował, czego następstwem była niewypłacalność.
Jeżeli poręczyciel przejdzie pomyślnie procedurę oddłużeniową w ramach postępowania upadłościowego, to zobowiązanie spoczywające na nim z tytułu poręczenia wygaśnie wraz z innymi podlegającymi umorzeniu, a wierzyciel utraci zabezpieczenie wierzytelności ustanowione w drodze umowy poręczenia.
Upadłość konsumencka - wszystkie wpisy
Chcesz porozmawiać o współpracy?
Napisz do nas na: