Z problemem bankructwa zetknąć się mogą polscy emigranci, zwłaszcza ci, którzy emigrowali w związku z zadłużeniem pozostawionym w kraju. Warte rozważenia jest więc zagadnienie czy fakt zamieszkiwania za granicą stanowi przeszkodę w ogłoszeniu upadłości konsumenckiej przed polskim sądem. Poruszając ten problem warto również zastanowić się nad zagadnieniem czy cudzoziemcy mieszkający w Polsce będą mogli uzyskać oddłużenie.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej i realizacja obowiązków z nią związanych pozwala nadmiernie zadłużonym na umorzenie niemal wszystkich zobowiązań na nich ciążących. Wypada się zastanowić czy z dobrodziejstw tych skorzystać mogą Polacy, którzy na co dzień pracują poza granicami kraju. Jak się okazuje, kwestia ta nie jest jednoznaczna. Przykładowo, gdy dana osoba na co dzień mieszka i pracuje w Niemczech konieczne jest określenie czy w takim wypadku polskim sądom przysługuje jurysdykcja (czyli uprawnienie do orzekania) w sprawach upadłościowych. Z uwagi na fakt, iż omawiany problem w praktyce dotyka Polaków pracujących na terytorium Unii Europejskiej, skupimy się na regulacjach unijnych.
Powyższe zagadnienie rozstrzyga rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich (WE) nr 1346/2000 z 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego, a uzupełniają tę regulację przepisy części międzynarodowej ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Zgodnie z w/w rozporządzeniem unijnym sądem właściwym do otwarcia głównego postępowania upadłościowego, którego skutki będą uznawane na terenie całej Unii Europejskiej (z wyjątkiem Danii)będzie sąd kraju Unii Europejskiej (z wyjątkiem Danii), w którym dana osoba posiada główny ośrodek działalności.
W efekcie tych rozwiązań prawnych osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, która przykładowo mieszka w Niemczech wraz z rodziną, tam pracuje i płaci podatki, podlegając tamtejszemu systemowi ubezpieczeń społecznych, nie będzie mogła ogłosić upadłości konsumenckiej w Polsce. Z kolei obywatel Niemiec, którego główny ośrodek działalności usytuowany jest w Polsce (tj. gdy na co dzień mieszka on tu i pracuje) będzie mógł domagać się ogłoszenia upadłości przed polskim sądem.
Przy definiowaniu kluczowego pojęcia „główny ośrodek działalności” istotne są takie okoliczności jak stałe miejsce zamieszkania danej osoby, miejsce jej zatrudnienia, podlegania obowiązkowi podatkowemu i ubezpieczeniom społecznym. Istotne (a niekiedy wręcz kluczowe) jest również miejsce zamieszkania członków najbliższej rodziny osoby, która rozważa możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej w Polsce. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2017 r. (sygn. akt V CSK 228/16) „nawet długi pobyt poza miejscem zamieszkania związany z podjęciem zatrudnienia lub nauki nie przesądza o zamiarze stałego pobytu. Przesłankę [zamieszkania] należy oceniać przy uwzględnieniu stanowiska zainteresowanego, ale według kryteriów zobiektywizowanych, na podstawie okoliczności wskazujących jaka miejscowość stanowi centrum działalności i aktywności życiowej danej osoby oraz czy dotychczasowe miejsce zamieszkania utraciło przymiot stałości”. W przypadku więc gdy emigracja danej osoby ma charakter wyłącznie zarobkowy i tymczasowy, a jednocześnie rodzina tej osoby zamieszkuje w Polsce, gdzie usytuowana jest większa część jej majątku i gdzie osoba ta wydaje większą część swych zarobków, to istnieją podstawy do przyjęcia, iż główny ośrodek działalności tej osoby mieści się w Polsce. W takim wypadku sądowi polskiemu przysługiwałaby jurysdykcja do rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości tej osoby. Nadmienić należy, iż w postępowaniu upadłościowym przed (polskim) sądem ustalane byłyby wierzytelności wszystkich wierzycieli, w tym te zagraniczne.
Większych problemów interpretacyjnych nie ma w przypadku cudzoziemców mieszkających w Polsce. Osoby te mogą inicjować przed polskimi sądami upadłościowymi postępowania mimo braku polskiego obywatelstwa (czy nawet mimo braku jakiegokolwiek obywatelstwa). Konieczne jest jednak do tego, by osoby te stale zamieszkiwały na terytorium naszego kraju.
Upadłość konsumencka - wszystkie wpisy
Chcesz porozmawiać o współpracy?
Napisz do nas na: