Zasadniczym sposobem zakończenia postępowania w przedmiocie tzw. upadłości konsumenckiej jest ustalenie planu spłaty wierzycieli. Jednak ustawodawca przewidział wyjątkowe regulacje, które umożliwiają umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli, a taka sytuacja ma miejsce w trzech przypadkach.
Po pierwsze, gdy osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, sąd umorzy jego zobowiązania bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Oczekiwania osób liczących na szybkie oddłużenie w tym trybie należy studzić konstatacją, że każde słowo z tej regulacji będzie ważone przez sąd. W pierwszej kolejności sąd (a wcześniej syndyk, bowiem to on przygotowuje projekt planu spłaty lub opinię o niecelowości jego wnoszenia) musi stwierdzić, że upadły nie jest zdolny do dokonywania „jakichkolwiek” spłat, a więc nawet najmniejszych. A tak może być gdy nie ma on praktycznie żadnych możliwości zarobkowych bądź gdy zarobki jego są niewielkie i pochłaniane w dodatku przez (wysokie) koszty utrzymania upadłego i jego rodziny. Ta okoliczność nie będzie jednak wystarczająca, bowiem sąd będzie musiał jeszcze stwierdzić, że ta niezdolność ma charakter „trwały”, a więc, że brak jest przesłanek do przywrócenia tej zdolności. Na pewno osoby trwale niezdolne do pracy (np. legitymujące się odpowiednimi orzeczeniami o stopniu niepełnosprawności) czy mające uzasadnione wysokie koszty utrzymania będą mogły liczyć na takie rozstrzygnięcie. W razie stwierdzenia przejściowego charakteru braku zdolności płatniczych upadły będzie mógł liczyć co najwyżej na warunkowe umorzenie zobowiązań, o czym mowa w kolejnym akapicie. Jeszcze dodać należy, że sytuacja osobista upadłego musi w „oczywisty” sposób wskazywać na brak w/w zdolności, a więc jasno i w sposób niebudzący wątpliwości (poparty odpowiednimi dowodami) musi to zostać wykazane w postępowaniu przed sądem. Kryteria są więc dość mocno wyśrubowane, jednak orzeczenia tego rodzaju pojawiają się w obrocie.
Po drugie, jeżeli niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli nie ma charakteru trwałego, sąd warunkowo umorzy jego zobowiązania bez ustalenia takiego planu. Zobowiązania są umarzane w tym trybie pod warunkiem, że w terminie 5 lat od uprawomocnienia się postanowienia sądu upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli na skutek ustania niezdolności upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat. Jeżeli w tym okresie zdolność płatnicza upadłego zostanie przywrócona a w ślad za tym wpłynie do sądu stosowny wniosek, sąd uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustali plan spłaty wierzycieli. Jest to rozwiązanie obowiązujące od marca 2020 r., które tylko pozornie wygląda dla upadłego korzystnie. Wprawdzie upadły nie musi spłacać wierzycieli w drodze planu, ale musi czekać aż 5 lat na odetchnięcie z ulgą, w tym czasie składając sądowi coroczne sprawozdania z jego sytuacji finansowej oraz powstrzymując się od podejmowania czynności, które mogłyby pogarszać jego sytuację finansową. W razie uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu, a plan spłaty jest ustalany na zasadach ogólnych. Istnieje zatem możliwość, że proces oddłużenia w takim wypadku istotnie by się wydłużyła. Stąd też lepszym rozwiązaniem dla upadłych jest ustalenie planu spłaty wierzycieli na dogodnych finansowo warunkach niż brak planu orzekany tylko warunkowo.
Po trzecie, w przypadku braku zgłoszeń wierzytelności i braku wierzytelności, które podlegałyby z urzędu umieszczeniu na liście wierzytelności, sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Do czasu nowelizacji przepisów Prawa upadłościowego, która weszła w życie 24 marca 2020 r., istniały spory prawne wokół tego jak postąpić, gdy po ogłoszeniu upadłości nie wpłynie żadne zgłoszenie wierzytelności. W efekcie powstaje putta lista wierzytelności, poza kosztami postępowania, które mogą zostać pokryte z masy upadłości. Ustawodawca rozstrzygnął ten dylemat wprost wskazując, że zobowiązania upadłego (choćby nie zostały zgłoszone) zostaną umorzone bez ustalania planu spłaty i to w sposób bezwarunkowy. Jest to korzystna dla dłużników opcja, bowiem nie będą oni musieli obawiać się w przyszłości roszczeń wierzycieli, którzy świadomie ignorowali postępowania upadłościowe lub z niefrasobliwości przeoczyli kwestię wzięcia w nim udziału.
Jak z powyższego wynika, umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli ma charakter rzadki, a zasadą jest ustalanie planu spłaty. Upadłość konsumencka daje upadłym upragnione umorzenie długów, jednak optymalnym dla tego rozwiązaniem jest plan spłaty. Warto w toku postępowania upadłościowego walczyć o korzystny kształt planu, tj. jak najniższe kwoty spłat i jak najkrótszy okres spłaty, by owo oddłużenie nastało jak najszybciej i jak najmniejszym kosztem.
Upadłość konsumencka - wszystkie wpisy
Chcesz porozmawiać o współpracy?
Napisz do nas na: